By Perfecto T. Raymundo, Jr.
QUEZON CITY — Former Senator and erstwhile Justice Secretary Leila M. De Lima on Tuesday (Nov. 5) took custody of five farmers from Bataan province who have been allegedly wrongfully charged with syndicated estafa.
In a press conference in Kamuning Bakery Cafe, the five farmers from the Samahang Nagkakaisang Mamamayan ng Barangay Sumalo (Sanamabasu) from Barangay Sumalo, Hermosa, Bataan presented themselves to De Lima before their surrender to a local court to face what they claim are trumped up criminal charges filed against them.
“Malinaw po sa akin na bilang abugada at human rights defender, na walang basehan ang mga gawa-gawang kaso laban sa mga magsasaka ng Sanamabasu,” sabi ni De Lima.
“Huwag po kayong mawawalan ng pag-asa. Nakulong po ako ng 7 taon dahil sa gawa-gawang kasong droga. Nadismis po ang kaso dahil pinaboran ng korte ang isinampa kong demurrer to evidence,” dagdag ni De Lima.
“Ang batas ay ginawa para sa karapatan ng marami at hindi para manggipit ng ilan,” sabi nya.
“Ang weaponization of the law is also a form of harassment,” wika ni De Lima.
“Dapat mas mataas ang threshold level pagdating sa prosecution sa evidence surrounding the facts of the case,” sabi ni De Lima.
Nang ipinasok sa kulungan si De Lima ay hindi pa sya senior citizen at paglaya nya ay senior citizen na sya.
One of the two cases is now being targeted to be filed by the camp of De Lima before the Prosecutors Office against those who wrongfully charged her, including former President Rodrigo Roa Duterte.
De Lima has previously filed the Human Rights Defenders Bill, but nothing has happened to it.
Amparo Miciano, of Pambansang Koalisyon ng Kababaihan sa Kanayunan (PKKK), usapin din sa krisis sa pagkain na kung saan ang mga bata ay stunted dahil kulang sa nutrisyon.
Lorna Favorito, of Sanamabasu, “nakasuhan po ako ng syndicated estafa. Nakulong po kami. Nawalay po kami ng 2 taon sa pamilya namin at ngayon ay nadismis na ang gawa-gawang kaso laban sa amin.”
“Alam namin na madidismis din ang mga gawa-gawang kaso laban sa mga kasamahan namin,” dagdag nya.
Walden Bello, of Focus on the Global South, “alam naman ni Secretary Remulla (Justice) na gawa-gawa lamang ang mga kasong ito laban sa mga magsasaka ng Sumalo.”
“We cannot surrender because we cannot allow them to win. Never never surrender,” sabi ni Bello.
Si Bello ay kinasuhan ng cyberlibel nang tumakbo siyang Vice President noong 2016.
Para kay Bello, ang naturang kaso ay panggigipit lamang at upang pahinain ang kanyang kalooban pero hindi sumuko si Bello.
“Ang determination of probable cause is very subjective. Sabi nga ni Sen. De Lima dapat mataas ang standard ng probable cause,” wika ni Bello.
Fe Andulan, of Sanamabasu, dumating upang harapin ang gawa-gawang kasong syndicated estafa na non-bailable.
“Inagaw pa po sa amin ang dalawang taong lampas sa pagiging senior citizen. 18 po ang kinasuhan ng ejectment, kasama na ang Kapitan, na apektado ang 72 pamilya,” sabi ni Andulan.
“Hindi lamang po sa Bataan, kundi sa buong bansa na kinakasuhan ng gawa-gawang kaso ng malalaking kumpanya ang mga maliliit na magsasaka,” dagdag nya.
“Sampu po kaming kinasuhan ng large scale syndicated estafa. Tinulungan po kami ng PAO. 2 po tinulungan ng private lawyers,” wika ni Andulan.
Belinda Petinez, of Sanamabasu, kami ay pinaalis ng kumpanyang River Forest mula sa covered court pero hindi kami binigyan ng malilipatang lugar.”
“Ginamit ng RTC ang aming kapitbahay na wala namang alam sa kaso namin,” sabi ni Petinez.
“Ang bagal-bagal kumilos ng DAR na ipatupad ang conversion order ng Malacanang at kinasuhan pa kami sa San Mateo at Mandaluyong,” dagdag nya.
Sinabi ni Petinez na ang isang reporter ng River Forest Development Corporation ay tinawag na “poodle” dahil lumalaban sya.
Dinagdag nya na yung dalawang kasamahan nilang nakasuhan ng grave coercion na kusang sumuko sa pulis ay pinalabas na nahuli.
Loida Mon, of Sanamabasu, single parent na may 2 anak, nanalo na po kami na pinaburan ng Malakanyang na binaliktad ng CA at ngayon ay nakabinbin sa Korte Suprema.”
“Ilang kaso o 21 kaso ang dinismis ng RTC at iniakyat sa CA ng malalaking korporasyon,” sabi ni Mon.
“Hanggang ngayon po ay pinapaikot lang kami ng DAR. At sa halagang P20-P20 ay lumuwas mula sa Barangay Sumalo upang ipaglaban ang aming karapatan,” dagdag nya.
Eliyah San Fernando totoo pong walang kumampi sa mga magsasaka ng Bataan dahil maging ang lokal na media at pulis ay kinalaban ang mga magsasaka.
Hindi po ito pagsuko kundi pagpapaloob sa proseso ng batas.
Nag-ingay po ang mga magsasaka ng Sanamabasu. Nag-rally po sila. Pero walang nakinig.
“Itigil ang kriminalisasyon ng mga magsasaka! Respetuhin ang karapatan sa lupang agraryo! Lupa, lupa para sa magsasaka, ” sigaw nila.
The Sumalo farmers’ case is allegedly one of an increasing number of criminal cases hurled against land, indigenous and environmental rights defenders.
The farmers said that such an alarming trend constitutes what law experts have referred to as strategic lawsuits against public participation (SLAPP), that are meant to harass, vex, exert undue pressure or stifle enforcement of laws or assertion of people’s rights.
They underscored the intensification of lawfare in agrarian cases, and in claiming tillage rights under the Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP), against mighty companies who seek to capture and convert farmlands.
They added that in Brgy. Sumalo and in many other sites of land struggles, criminalization occurs alongside other human rights violations, such as harassment and killings, deliberately aimed at instilling fear and creating a chilling effect within communities seeking lawful means to assert their rights.
The farmers group urged the government to pass policy mechanisms that protect farmers/peasants from SLAPP cases and to decriminalize peasants’ struggles for land and agrarian reform.
They cited the United Nations Declaration on the Rights of Peasants and other People Working in Rural Areas, which the Philippines signed in 2019.
After the press conference, the farmers will surrender at the Hermosa Police Station in Bataan at 2pm accompanied by the former Senator and Justice Chief and support groups/organizations.
